Artykuły

Narodowemu czytaniu Wesela Stanisława Wyspiańskiego towarzyszy w Warszawie wystawa w Galerii Kordegarda.

— W powszechnej świadomo­ści Wesele kojarzy się przede wszystkim z filmem Wajdy, my przypominamy jego teatralny rodowód — mówi nam kurator wystawy Rafał Węgrzyniak. — W Polsce w minionym wieku było 200 realizacji, w Warsza­wie — 16, z których wybraliśmy osiem związanych ze znaczą­cymi momentami historii.

Pierwsza to inscenizacja I aktu (na tyle zezwoliła rosyjska cenzura) w Filharmonii zaraz po rewolucji 1905 r. Potem Wesele reżyserował Aleksan­der Zelwerowicz (1911), a w czasie I wojny Juliusz Osterwa (1915). Okres dwudziestolecia międzywojennego to spekta­kle Aleksandra Zelwerowicza w Teatrze Polskim (1922) i Lu­dwika Solskiego w Teatrze Narodowym (1932).

Po wojnie Wesele, reżyse­rowane przez Jana Świder­skiego (zagrał Poetę), odegra­no na otwarcie Pałacu Kultury i Nauki im. Józefa Stalina w 1955 c (wcześniej było zakaza­ne). Hetmanowi nie mogły to­warzyszyć diabły w rosyjskich mundurach, więc ubrano je w stroje szlachciców.

Awangardową wersję scen z Wesela pokazał Miron Białoszewski w Teatrze Osobnym w 1961 r. Wesele Ada­ma Hanuszkiewicza w Teatrze Powszechnym (1963) rozgry­wało się w szopce z postacia­mi przypominającymi mario­netki.

W1984 r. Kazimierz Dejmek w Teatrze Polskim wystawił Wesele bez muzyki i odgłosów zabawy, co odpowiadało klimatowi stanu wojennego. Ekspozycję kończy Wesele Jerzego Grzegorzewskiego w Teatrze Narodowym w 2000 r. Sceny zapraszania Chochoła i przywoływania duchów przy­pominały seans spirytystyczny.

Plansze przed Kordegardą opowiadają zaś o losach 18 osób, które stały się prototypami postaci dramatu. Troje z nich było związanych z War­szawą: Zofia Pareńska-Żeleńska (Zosia), Józefa Singer (Rachela), która w czasie woj­ny ukrywała się w stolicy, i Kazimierz Przerwa-Tetmajer (Poeta), mieszkający w Hotelu Europejskim, skąd na począt­ku okupacji został wyrzucony przez Niemców i umarł jako bezdomny. Wystawa czynna do 12 września