Konstanty Kniaginin
KNIAGININ Konstanty (1885 Chocim, gubernia besarabska w Rosji – 17 stycznia 1939 Kraków),
śpiewak, reżyser.
Był synem Gabriela i Marli Kniagininów; mężem Anny z domu Blum; prawdopodobnie ojcem śpiewaka (basa) Gabriela Kniaginina, który występował w Krakowie w 1931–33. Kształcił się muzycznie w Petersburgu, Rzymie (w Konserwatorium św. Cecylii) i Mediolanie. Zadebiutował w 1905 w Ivrei koło Turynu jako Walenty w Fauście. Później występował w Rosji, m.in. w Moskwie i Petersburgu, był też zaangażowany w Rumunii. Po rewolucji, z Rosji wyemigrował.
Od 1919 mieszkał w Krakowie, gdzie zaczął współpracę jako reżyser z Krakowskim Towarzystwem Operowym i wystawił 17 lipca 1919 Pajace i Rycerskość wieśniaczą. W sezonie 1920/21 na pewno (a być może już w sezonie poprzednim) był w zespole opery Miejskiego Teatru Powszechnego, a w 1921/22 i 1922/23 w zespole Miejskiego Teatru Opera i Operetka. Jego prace reżyserskie z tego okresu, to np. wystawiona 9 listopada 1921 Tosca, a w 1922: Carmen, Trubadur, Żydówka, Eugeniusz Oniegin, Faust, Rigoletto, Madame Butterfly. Latem 1922 prezentował te opery na scenie Teatru im. Słowackiego, w niektórych z nich też występował. Dysponował pięknym, dobrze wyszkolonym głosem barytonowym i dużą kulturą muzyczną, ale chora noga ograniczała mu zdolność poruszania się, a tym samym udział w przedstawieniach, toteż jego role były nieliczne. W 1922 miał w swym repertuarze i śpiewał: Escamilla (Carmen), tytułowego Eugeniusza Oniegina, Alfia (Rycerskość wieśniacza), Tonia (Pajace), Walentego (Faust), Arcesiusa (Zamarłe oczy); w 1923 także Sebastiana (Niziny); występował również w tytułowej roli Rigoletta. W czerwcu 1923 śpiewał gościnnie w operze Teatru Polskiego w Katowicach w Żydówce i Trubadurze. Także gościnnie wystąpił 14 stycznia 1925 jako Rigoletto w Teatrze Wielkim we Lwowie i w tymże roku w Teatrze Wielkim w Poznaniu. W 1933 (19 czerwca) śpiewał jeszcze Walentego (Faust) na scenie Teatru im. Słowackiego.
W 1921–23 brał udział w koncertach, organizowanych przez Krakowskie Towarzystwo Muzyczne, m.in. w 1922 z artystami Opery Krakowskiej w Zakopanem w sali Czerwonego Krzyża. Wielokrotnie występował gościnnie w Kielcach, np. w 1922 (9 i 10 grudnia) w „wieczorze arii operowych” z Elżbietą Jefimcewą, w 1923 (9, 16, 24 i 25 kwietnia) w „wieczorach operowych” z J. Zacharską czy też sam, 24 lipca 1926. Uważany był w Krakowie za śpiewaka znakomitego, zwłaszcza w dziedzinie wykonawstwa pieśni. W lutym i marcu 1924 dał np. cztery recitale pieśni kompozytorów rosyjskich i włoskich, a 9 marca 1926 wziął udział w koncercie arii i scen zbiorowych z oper Verdiego. Współpracował z krakowską rozgłośnią Polskiego Radia od 1927, to jest od początku jej istnienia.
Był autorytetem w dziedzinie pedagogiki wokalnej. W Krakowie, w 1920–36 uczył śpiewu w Instytucie Muzycznym, a od 1923 do końca życia prowadził klasę śpiewu solowego w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego, gdzie od 1927 był kierownikiem, utworzonego przez siebie, kursu operowego. Do jego uczniów należeli m.in.: Barbara Kostrzewska, Adam Kopyciński. Od 1924 organizował popisy publiczne swej klasy, a także przygotowywał z uczniami fragmenty oper bądź nawet całe dzieła, częściowo inscenizowane (w 1926, 1927, 1928, 1931, 1933).
Bibliografia
Grodziska: Theatri decor; Komorowska: Teatry muz. Drogiej Rzeczpospolitej; Komorowska: Za kurtyną lat; Kraków muz. 1918–39 (il.); Leksykon pol. muzyków pedagogów (bibl.); Wajda-Woźniakowska: Repertuar 1918–26; J. Życzkowski: Gaudeamus igitur, Kraków 1977; Dz. Lud. 1925 nr 10; Ekran i Scena 1923 nr 12/13; Gon. Krak. 1922 nr 12, 15; Kur. Warsz. 1925 nr 23; Prz. Teatr. i Kinematogr. 1922 nr 22, 39; Rocz. Podhalański 1985, t. 3 s. 174; Scena Pol. 1923 z. 1–3 s. 83; Afisze, IS PAN; Błasiak: T. kielecki przed 1939; Hałabuda: Repertuar; Odpis karty zgonu K. z Cmentarza Rakowickiego, Arch. Cmentarzy Komunalnych Kraków; Szwed.
Ikonografia
Fot. – IS PAN, MTWarszawa, NAC.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
