Ina Benita
BENITA Ina, właściwie Iuna Florow-Bułhak, primo voto Tesławska, secundo voto Lipińska (1 lutego 1912 Kijów – sierpień lub początek września 1944 Warszawa),
aktorka.
Była córką Mikołaja Florowa-Bułhaka (według relacji wielu osób ze środowiska teatralnego, rosyjskiego arystokraty) i Heleny Marii z domu Jeszczenko; żoną najpierw scenarzysty i reżysera filmowego Jerzego Tesławskiego (właściwie Gieorgij Tiesławski; ślub 7 stycznia 1931 w Warszawie), potem operatora filmowego Stanisława Lipińskiego (ślub 29 kwietnia 1938 w Warszawie). Dane metrykalne pochodzą z aktu ślubu z Gieorgijem Tiesławskim. Do Polski przyjechała z rodziną w 1920. Uczyła się na pensji sióstr Sacré Coeur. Uczęszczała na prywatne lekcje śpiewu. W 1930 ukończyła Kursy Wokalno-Dramatyczne H. Jadwigi Hryniewieckiej w Warszawie, w tym samym roku Związek Artystów Scen Polskich zezwolił jej na używanie pseudonimu Ina Benita.
Debiutowała 29 sierpnia 1931 w warszawskim teatrze Nowy Ananas w rewii Raj bez mężczyzn i do maja 1932 wystąpiła tu w kilkunastu programach rewiowych i kabaretowych. W 1932 nakręciła swój pierwszy film Puszcza i odtąd występy w teatrzykach, kabaretach, a także na scenach dramatycznych łączyła z pracą w filmie. W grudniu 1932 wzięła udział w rewii inaugurującej otwarcie kabaretu Femina. We wrześniu 1933 z zespołem artystów warszawskich występowała w Płocku. W sezonie 1933/34 grała w Miejskim Teatrze Kameralnym w Częstochowie, np. Klaryssę (Fircyk w zalotach), Władkę (Aszantka), May (Świerszcz za kominem), Lotkę (Zalotnicy niebiescy), w recenzjach podkreślano jej urodę, wdzięk, swobodę i finezję gry. W sezonach 1934/35 i 1935/36 należała do zespołu Teatrów Miejskich w Łodzi; zagrała m.in. Lucyllę (Mieszczanin szlachcicem), Irinę (Przedziwny stop), rolę „kosztownej kokotki” w Szkole podatników. Później wróciła do Warszawy i występowała: w Teatrze Malickiej (w sezonie 1936/37 grała tu „uprzykrzoną kokotkę” Olgę w komedii Zamieszaj, a w sezonie 1938/39 wystąpiła w Na fali eteru i Odrobinie miłości), w teatrze Cyrulik Warszawski (w Ciotce Karola, 1937), teatrze Wielka Rewia (1938–39; w Szukamy gwiazd według Boya: „znów dźwigała z powodzeniem znaczną część programu, w skeczu, piosence, uśmiechu – specjalność: uśmiechnięte nogi”) oraz w teatrze Ali Baba (od marca do końca sierpnia 1939; tu w ostatniej przed wybuchem wojny rewii Orzeł czy reszka, m.in. jako Marianna-Francja była „uroczym i elektryzującym zjawiskiem”, pisał Boy).
Od 1932 do 1939 zagrała w kilkunastu filmach, m.in.: Jego ekscelencja subiekt, Przybłęda, Hanka, Dwie Joasie, Jaśnie pan szofer, Ludzie Wisły, Gehenna, Serce matki, Czarne diamenty, Doktor Murek, Sportowiec mimo woli. Największe powodzenie zdobyła w ostatnich dwóch latach, kiedy zagrała aż w ośmiu filmach i stała się jedną z gwiazd polskiej kinematografii.
Wyrafinowana uroda (platynowe blond włosy i duże ciemne oczy) i wrodzona elegancja predysponowała ją do odtwarzania ról kobiet łamiących męskie serca. Obsadzana zasadniczo w rolach drugoplanowych ze względu na charakter odtwarzanych postaci, stworzyła mimo to swój indywidualny image aktorski i zdobyła popularność porównywalną z innymi aktorami swego pokolenia
(Pleograf).
W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej mieszkała w Warszawie, występowała w teatrach jawnych: Komedia (1940–42), Niebieski Motyl (1940–41), Miniatury (1942–43). Związała się z pochodzącym z Austrii niemieckim oficerem, z którym w sierpniu 1943 wyjechała do Wiednia. Po powrocie do Warszawy na początku 1944 została aresztowana (za „Rassenschande” – „skalanie rasy”) i uwięziona na Pawiaku, gdzie urodziła syna. Zwolniona 31 lipca 1944, nie zdołała wydostać się ze Starego Miasta przed wybuchem powstania. Zginęła wraz z dzieckiem w czasie ewakuacji ludności cywilnej kanałami do Śródmieścia.
Bibliografia
Boy: Pisma t. 27,28; Gall-redutowiec, artysta teatru; Hist. filmu t. 2 (il.); Kołakowski: Dramat radziecki; Komorowska: Za kurtyną lat; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Krasiński: Warsz. sceny; Krukowski: Moja Warszawka s. 118; Łoza: Uzupełnienia (tu błędna data ur. oraz błędne nazwisko rodowe matki; il.); Michalski: Powróćmy (il.); Mościcki: Teatry 1939 (il.); Pleograf (tu błędnie jako Janina i błędne nazwisko rodowe matki; il.); Sempoliński: Wielcy artyści; T. przy ul. Cegielnianej; Urbankiewicz Sezon w Łodzi; Wilski: Szkolnictwo; Wroczyński: Pół wieku s. 270, 271; Film 1997 nr 7 (il.); Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 171, 177, 178, 180, 181, 189, 199, 1997 z. 1–4 s. 21, 331, 332; Rampa 1938/39 nr 1; Scena Pol. 1930 z. 2–4; Akt ślubu nr 111–115/1931 i nr 1–42/21/1938, Arch. USC Warszawa; www.filmpolski.pl
Ikonografia
Fot. – Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa, MTWarszawa, NAC.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
