Osoby

KAMIŃSKI Zygmunt Józef (12 września 1927 Kościerzyna – 24 października 1998 Gdańsk),

tancerz, choreograf, reżyser. 

Był synem nauczycieli, Józefa Kamińskiego i Marii z domu Schulz; mężem Henryki z Jabłońskich. Od 1937 uczęszczał do polskiego gimnazjum w Gdańsku. W czasie II wojny światowej został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec (1943–45). Pracował na lotnisku w Berlinie w firmie Siemensa. Po wojnie wrócił do Gdańska. W 1945 był elektrykiem w porcie, potem w Stoczni Gdańskiej. W 1946–49 uczył się tańca w Szkole Baletowej pod kierunkiem Janiny Jarzynówny-Sobczak, a w 1950–54 uzupełniał kwalifikacje w nowo otwartym Liceum Choreograficznym, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości oraz dyplom zawodowy i został tu nauczycielem tańca klasycznego. Równocześnie, od 1 stycznia 1950, był tancerzem, a od 1952 solistą sekcji baletowej Studia Operowego przy Filharmonii Bałtyckiej, potem Opery i Filharmonii Bałtyckiej. W zespole tego teatru pozostał do końca sezonu 1975/76, a od 1967/68 pełnił także funkcję choreografa. Jarzynówna-Sobczak tak wspominała ich długoletnią współpracę:

z tancerzy ciekawą postacią związaną z gdańskim baletem, od początku aż do końca kariery scenicznej był Zygmunt Kamiński. W każdą rolę wpisał swoje znakomite aktorstwo – pantomimę, indywidualizując całą galerię typów;

Twardowski (1954), Bożek Pan w Dafnis i Chloe (1958), Król w Mandragorze (1961), Ojciec w Synu marnotrawnym (1963). W Mandragorze, zdaniem Zdzisława Sierpińskiego,

prezentował najlepsze wydanie klasycznie zramolałego i starczo zakochanego Króla. 

Wystąpił też m.in. jako: Ziemowit i Lód (Pory roku), Dziadek (Piotruś i wilk), Pan Młody (Wesele w Ojcowie) – 1952; Parys, Faun i Młodzieniec (Faust), Cesarz Chiński i Młodzieniec (Krakatuk) – 1956; Kościej (Ognisty ptak, 1957); Ojciec (Wesele w Ojcowie), Nauczyciel tańca, Mistrz ceremonii, Tancerz hiszpański i Woźnica (Kopciuszek Prokofiewa; Tacjanna Wysocka stwierdziła: „bardzo ładnie spisał się Kamiński. Ten utalentowany tancerz miał do wykonania aż cztery role i w każdej z nich był jednakowo interesujący”) – 1959; Młody (Harnasie), Mandaryn, Bourgeois, Student (Cudowny Mandaryn) – 1960; Car (Pancernik Potiomkin, 1967), Wolfgang (Jezioro łabędzie,  1968), Starzec (Gilgamesz, 1974); Książę Kurlandii (Giselle), Ojciec Gajane (Gajane) – 1977. Na emeryturę przeszedł w 1976, ale nadal pozostał aktywny. Ostatnie partie Obcego we Fragmentach z życia artysty i Thomasa w Córce źle strzeżonej tańczył w 1981, zaś jako choreograf pozostał czynny do końca życia.

Choreografią zajmował się już od końca lat 50., a w latach 70. i 80. sporadycznie też reżyserią. Opracował imponującą ilość przedstawień na scenach muzycznych i dramatycznych całego kraju. W macierzystej Operze Bałtyckiej ułożył tańce do Balu maskowego (1959), opracował choreografię m.in. do: Gry w karty (1963), Wesołych kumoszek z Windsoru (1964), Żywotu rozpustnika, Barona cygańskiego, Opowieści Hoffmanna – 1965; Traviaty, Płomieni – 1966; Wierchów, Don Kichota – 1969; Błękitnej rapsodii, Amerykanina w Paryżu (i reżyserował), Pierwszego walca (i reżyserował) – 1970; Parii, Les Petits Riens – 1972; Samsona i Dalili (1975), Dydony i Eneasza (1979); Marty (i reżyserował), La verità in cimento – 1980; Wesela Figara (1981), Wolnego strzelca (1985), Zemsty nietoperza (1996), w Teatrze Muzycznym w Gdyni np. do Paziów królowej Marysieńki (1960), My Fair Lady (1965), Pchły w uchu (1973), Opery za trzy grosze (1982), w Teatrze Muzycznym w Szczecinie do Damy od Maxima (1968), Błękitnego zamku (1982), w Operze im. Moniuszki w Poznaniu do Snu nocy letniej (1977), w poznańskim Teatrze Muzycznym do Klubu kawalerów (1978), w Teatrze Muzycznym w Łodzi do Porwania Sabinek (1997), w Krakowskim Towarzystwie Muzycznym do Księżniczki czardasza (1981), w Teatrze Wielkim w Warszawie ponownie do La verità in cimento (1981), w Teatrze Wielkim w Łodzi do Normy (1983). 

Był autorem choreografii do przedstawień dramatycznych, np. w Teatrze Wybrzeże opracował: Komedię o młynie (1963), Rzecz listopadową (1968), Zemstę (1970), Zakładnika (1972), Vatzlava (1982), Pana Jowialskiego (1992), w Teatrze Ziemi Gdańskiej Mazepę (układ tańców i szermierka, 1966), w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu Księżniczkę na opak wywróconą (1973), w Teatrze Dramatycznym w Gdyni: Iluzję (1974), Króla Edypa (1976), Króla Jelenia II (1981), Brytana-Brysia (1984), Święto Winkelrida, Niech no tylko zakwitną jabłonie (1985), Popiół i diament (1987), Damy i huzary (1988), Panią prezesową (1989), Wieczernika (1990), Księżniczkę na opak wywróconą (1991), Przygody Sindbada Żeglarza (1992); w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Grudziądzu Wieczór Trzech Króli (1977), w Teatrze im. Mickiewicza w Częstochowie Pluskwę (1978), w Teatrze Polskim w Szczecinie Dom otwarty (1985), w Teatrze Dramatycznym w Słupsku Staromodną komedię (1985), w Teatrze Polskim we Wrocławiu Vatzlava (1986), w Teatrze im. Horzycy w Toruniu Operetkę (1988), w Teatrze im. Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim Makbeta (1988), w Teatrze Dramatycznym w Elblągu Iwonę, księżniczkę Burgunda (1990), w Teatrze Nowym w Zabrzu Chłopca z gwiazd (1992), w Teatrze Lalki i Aktora Miniatura w Gdańsku Wędrówkę mistrza Kościeja (1996). 

Był współtwórcą widowisk warszawskiej Estrady, Zespołu Estradowego Marynarki Wojennej „Flotylla” oraz Zespołu Pieśni i Tańca Uniwersytetu Gdańskiego „Jantar”, który nazwano jego imieniem. Był laureatem wielu nagród i wyróżnień, np. gdańskiego „Orderu Stańczyka” (1968), nagrody teatralnej wojewody gdańskiego „za opracowanie ruchu scenicznego w teatrach dramatycznych i muzycznych Trójmiasta” (1985). 

Bibliografia

Almanach 1998/99; Gdańsk teatralny; Jankowski, Misiorny; Komorowska: Kronika t. muz. 1944–89; Komorowska: Szymanowski (il.); Turska: Almanach; Turska: Przewodnik; Opera Bałtycka 1945–85 (J. Jarzynówna-Sobczak; il.): Głos Wybrz. 1998 nr 201;  Teatr 1959 nr 9 (T. Wysocka), 1962 nr 9 (Z. Sierpiński); Akt zgonu nr 4049/1998, Arch. USC Gdańsk; Akta (fot.), ZASP; Programy, IS PAN; Almanach 1944–59. 

Ikonografia

Fot. – IS PAN, ITWarszawa, Opera Bałtycka Gdańsk.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.