Eustachy Kojałłowicz
KOJAŁŁOWICZ Eustachy, właściwie Eustracjusz Kojałłowicz (30 listopada 1897 Warszawa – 17 czerwca 1972 Szczecin),
aktor, inspicjent.
Był synem nauczyciela Aleksandra Kojałłowicza i Marii z domu Petrokokino; mężem aktorki Stanisławy Engelówny (zob. t. 1; ślub w sierpniu 1939). Ukończył w Warszawie V Gimnazjum Rządowe. W 1915, po wkroczeniu do Warszawy wojsk niemieckich, internowano jego ojca (jak wspominał „za patriotyczny artykuł o Kaliszu”) i Kojałłowicz przejął wtedy obowiązek utrzymywania matki i rodzeństwa. Dzięki namowom i protekcji Mieczysława Frenkla, znajomego rodziców, został statystą w Teatrze Rozmaitości, i być może pierwszy raz pojawił się na tej scenie już 2 grudnia 1915 w Nocy listopadowej (sam podawał: 1916). Przez rok, prawdopodobnie w 1916, uczył się w Warszawskiej Szkole Dramatycznej. Z czasem zaczął grać epizody i małe role (niektóre powtarzał potem przez wiele lat) takie, jak: Lokaj (Pan Geldhab, 1921), Porucznik von Schaunberg (Burmistrz Stylmondu, 1922), Sowietnik (Dziady, 1923), Barzykowski (Warszawianka, 1923), Hrabia Tarło (Maria Leszczyńska, 1924). W Rozmaitościach rozpoczął też, obok Włodzimierza Śmieszki, pracę inspicjenta.
Już jako inspicjent, z Teatru Rozmaitości przeszedł do Teatru Narodowego i na tej scenie pracował do wybuchu wojny. Zdobył tu opinię
najlepszego, najbardziej niezawodnego inspicjenta teatrów warszawskich
(J. Trygław).
W Teatrze Narodowym był też aktorem i grał w tym czasie bardzo dużo, ale nadal były to role epizodyczne, jak np.: Oficer (Dziady, 1927), Kałmuk (Fantazy, 1929), Pajewski (Młody las, 1930), Policjant (Krysia, 1935), Lokaj (Pan Jowialski, 1937). W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej nie występował;
handlowałem szkłem, pracowałem w prasie podziemnej,
napisał w ankiecie Związku Artystów Scen Polskich. W pierwszej połowie 1945 występował w objazdowym Teatrze Ludowym Ziemi Łowickiej i zagrał Henryka Topolskiego w Lekkomyślnej siostrze. Po powrocie do Warszawy, w sezonach 1945/46–1948/49 był inspicjentem i aktorem Miejskich Teatrów Dramatycznych; grał wtedy m.in.: Kapelana (Uczeń diabła, 1946), Oficera (Żołnierz i bohater, 1947), Fleuranta (Chory z urojenia, 1948).
W 1949, wraz z żoną, przeniósł się do Szczecina, gdzie od sezonu 1949/50 pracował stale w Teatrach Dramatycznych i na etacie inspicjenta pozostał do 1971; bywał tu też asystentem reżyserów. Na scenach Teatru Polskiego i Współczesnego zagrał też wiele ról, przeważnie epizodycznych, choć w pierwszych sezonach miał także większe, charakterystyczne, które zostały dobrze ocenione. Były to, w 1949: Hydrotechnik (Bajka Michaiła Swietłowa); w 1950: Sawatiejew (Obcy cień) i Majster Wieczorek (Wodewil warszawski); w 1951: Bazyli (Wesele Figara) i Kapitan (Wieczór Trzech Króli); w 1953 Dezyderiusz (Pan Teodor Zrzęda). Grał też na scenach szczecińskich m.in.: Kapłana (Cezar i Kleopatra, 1958), Perełkę (Zemsta, 1960), „Romana” (Odwety, 1962), a ostatnią jego rolą był Lokaj (Pan Wokulski; premiera 23 lutego 1968 w Teatrze Polskim). Jubileusz swoich 50. lat pracy scenicznej obchodził 23 listopada 1965 w szczecińskim Teatrze Polskim, wraz z innymi aktorami i pracownikami tej sceny.
Niezwykle ceniony jako inspicjent, a według opinii Komisji Kwalifikacyjnej Ministerstwa Kultury i Sztuki także jako aktor „rzetelny i sumienny”, w czasie swej wieloletniej pracy dobrze zasłużył się teatrom Warszawy i Szczecina.
Bibliografia
Dziesięciolecie T. Dramatycznych w Szczecinie 1949–59; Ordyńska s. 279, 285, 293; Sośnicki: 40 lat; Sośnicki: Z sezonu; Kur. Szcz. 1954 nr 115 (il.), 1964 nr 191 (J. Trygław; il.); Kur. Warsz. 1929 nr 43, 1930 nr 350, 1933 nr 90; Rampa 1938/39 nr 1; Scena Pol. 1922 z. 11–12, 1924 z. 1, 2, 1929 z. 2 s. 31, z. 22 s. 24; Teatr 1950 nr 2/4 (il.); Teatr i Kino 1922 nr 1–12; Afisze i programy, IS PAN, MTWarszawa; Akt zgonu nr 586/1972, Arch. USC Szczecin; Akta (fot.), ZASP; Arkusz kwalifikacyjny K. z 1952, ITWarszawa; Rymkiewicz: T. Powszechny; Almanach 1944–59; encyklopedia.szczecin.pl; www.encyklopediateatru.pl
Ikonografia
Fot. – IS PAN, ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
