Osoby

KONDRACKI Jerzy (20 lutego 1921 Warszawa – 18 lutego 1987 Warszawa),

scenograf. 

Był synem Feliksa Kondrackiego, handlowca, i Eugenii z Michałowskich, krawcowej; mężem Reginy z Masłowskich (ślub w kwietniu 1942); ojcem scenarzysty Jacka Kondrackiego. W 1937 ukończył w Warszawie Gimnazjum „Przyszłość” i rozpoczął naukę w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa; brał także lekcje śpiewu solowego. Współpracował jako dekorator z teatrami objazdowymi. W czasie II wojny światowej, od 1942 mieszkał w Białymstoku. W sierpniu 1944, kiedy grupa przybyłych tu aktorów, utworzyła Teatr Wojewódzki, zaangażował się do jego pracowni dekoratorskiej. Zapewne z tym zespołem już w październiku tego roku wyjechał do Lublina. Zmobilizowany do Wojska Polskiego, został asystentem scenografów, a potem samodzielnym dekoratorem i scenografem w Centralnym Domu Żołnierza, Teatrze Domu Żołnierza, Teatrze Wojska Polskiego i Teatrze Miejskim. Projektował dekoracje do programów rewiowych, np.: Słońce wschodzi na zachodzie, Cegiełka do cegiełki – 1945, a 20 marca tego roku w Teatrze Miejskim, wspólnie z Jerzym Torończykiem, przygotował scenografię do Skiza. 

W 1946–64 mieszkał w Łodzi. Był tu autorem scenografii do przedstawień Teatru Literacko-Satyrycznego Osa (Wzywa was Tajmyr, 1949; Złote niedole, Oberżystka, Śluby murarskie, czyli Wodewil warszawski – 1950), Połączonych Teatrów Muzycznych, a po ich rozwiązaniu, Teatru Muzycznego, potem Operetki (Wiktoria i jej huzar, 1955; Zemsta nietoperza, 1958, Cnotliwa Zuzanna, 1960, Sensacja w Londynie, 1963), Estrady Satyrycznej, Teatru 7.15 (O człowieku który poślubił niemowę, Prawo męża – 1958, Oficer gwardii, 1960). Pracował także przy przedstawieniach dyplomowych Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej, a na Wydziale Aktorskim i Wydziale Reżyserów Teatrów. Niezawodowych Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej prowadził zajęcia z charakteryzacji. 

W 1964 przeniósł się na stałe do Warszawy, ale swe projekty scenograficzne (ponad 300) realizował w całej Polsce. Już w 1958 rozpoczął współpracę z Operetką w Szczecinie, gdzie był autorem scenografii do: Zemsty nietoperza (1958), Księżniczki czardasza (1959), Barona cygańskiego (1961), Błękitnej maski (1962), Coppelii (1963), Can-Cana (1964) Paganiniego (1965), a po latach, w Teatrze Muzycznym do Zbójeckiej oberży (1980); w Operetce w Lublinie opracował, m.in.: Karierę panny Mary (1960), Nie ma czasu na miłość (1961), Czarującego Giulia (1964), Muszę mieć męża (1968), Sztygara (1975), Frasquitę (1976), Różę wiatrów (1977); w Teatrze Muzycznym w Gdyni: Swobodny wiatr (1963), Dwie księżniczki (prapremiera 19 marca 1978; też autor libretta i tekstów piosenek); w Operetce Poznańskiej, potem Teatrze Muzycznym: Sinobrodego (1963), Wiedeńską krew (1978); w Teatrze Muzycznym Opera i Operetka w Krakowie: Barona cygańskiego (1965), w Operze Objazdowej w Warszawie: Sprzedaną narzeczoną (1968), Dzwony z Corneville (1969); w Operze we Wrocławiu: Opowieści Hoffmanna (1975); w Operetce Dolnośląskiej: Och! Laleczko (prapremiera 20 marca 1976; też autor libretta i tekstów piosenek), Giudittę (1983). Sporadycznie projektował w teatrze dramatycznym, np. w Teatrze Nowym w Poznaniu Brata marnotrawnego (1957), Teatrze im. Jaracza w Olsztynie i Elblągu Wspólne mieszkanie (1961), Teatrze Ziemi Mazowieckiej w Warszawie Wołanie wiatru (1971) i Anię z Zielonego Wzgórza (1974). 

Był cenionym scenografem teatrów muzycznych. Krytycy zwracali uwagę na charakterystyczną cechę jego prac, którą była umiejętność

połączenia skrótowości dekoracji z ich komunikatywnością,

jak to trafnie ujęła Maria Bechczyc-Rudnicka w recenzji z Kariery panny Mary. Również Alojzy Leszek Gzella chwalił ich

nowoczesny styl i smak artystyczny [...] bez zbędnego przeładowania detalami,

a w recenzji z Nie ma czasu na miłość to, że były „tylko lekko zarysowane, podkreślone niezbędnymi akcesoriami”. Z kolei Wiera Korneluk pisała o „dowcipnych, z satyrycznym zacięciem” dekoracjach do Czarującego Giulia oraz „funkcjonalnych i estetycznych” z „dowcipnymi, efektownymi kostiumami” do Muszę mieć męża, a L. Gawroński zachwycał się „doskonale funkcjonującą, konsekwentną kolorystycznie scenografią” ze „stylowymi wnętrzami i pięknie wystylizowanymi kostiumami” do Sztygara. 

Współpracował z teatrami na Węgrzech, w Czechosłowacji, Niemczech (np. w Budziszynie: Rigoletto, 1972; Halka, 1976; Mój przyjaciel Bunbury, 1979) i Gruzji. 

Zajmował się twórczością literacką, był autorem tragifarsy Basen (prapremiera 4 marca 1981 w warszawskim Teatrze Kwadrat) oraz słuchowisk Teatru Polskiego Radia, np. Piąty do pokera, Prezent, Odtrącony. Opracowywał na nowo teksty librett, napisał z Mirosławem Łebkowskim piosenki do operetek: Damy z portretu, Dzwony z Corneville, Sztygar, Księżniczka Trebizondy, przełożył z nim libretto opery Xerxes (prapremiera 3 kwietnia 1977 w Teatrze Wielkim w Warszawie). Współpracował z Estradą; pisał scenariusze programów, teksty satyryczne, teksty piosenek, z których kilka stało się przebojami (np. Rudy rydz, Jest Warszawa). W 1958–63 projektował kostiumy do kilku filmów. Był członkiem Prezydium Zarządu Głównego SPATiF-ZASP-u i przewodniczącym sekcji teatrów muzycznych. Opracował (z Włodzimierzem Gołobowem) i wydał jubileuszowy program Opera Objazdowa XV [lat], Warszawa 1968. 

Bibliografia

Almanach 1986/87; Bechczyc-Rudnicka: Godziny osobliwe, Lublin 1966 s. 37 (cyt.); 40 lat szczecińskiej sceny muz.; Jego siła; Kaszyński: Teatr łódz.; Komorowska: Kronika t. muz. 1944–89; Operetka i T. Muzyczny w Łodzi; Operetka w Lublinie 1947–68; Woźniakowska; Żuchowski: Panorama (tu opinie M. Bechczyc-Rudnickiej, A.L. Gzelli, W. Korneluk, L. Gawrońskiego); Dz. Zach. 1967 nr 48; Express Ilustr. 1963 nr 24 (il.); Kron. m. Poznania 1981 nr 2–4 (T. Świtała); Życie Warsz. 1987 nr 46; Akta, ZASP (fot.); Programy (m.in. „Och! Laleczko” Operetka Dolnośląska Wrocław, 1976; „Basen” T. Kwadrat Warszawa, 1981; w obu il.) i wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl; Inf. syna, Jacka Kondrackiego.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.