Artykuły

Teatr Nowy z Poznania przy­wiózł na Warszawskie Spotkania Teatralne sztukę współczesnego pisarza angielskiego Petera Barnesa Czerwone nosy. W pro­gramie spektaklu możemy sobie poczytać m.in. o średniowiecz­nych trupach teatralnych i bi­czownikach, epidemiach i tań­cach śmierci, o religii i polity­ce. Możemy też doszukać się wskazówek określających kieru­nek interpretacyjny wybrany przez reżysera oraz uprzedzenia (czy obserwacje) autora. I tak, w zręcznie napisanym eseiku Sergiusz Sterna-Wachowiak py­ta: „Ale czym staje się sztuka artysty, gdy biegunami świata znów są uległość i wiara? (…)”. I odpowiada: „Sztuka ustanawia kręgosłup świata”. Ej, czy nie przesadnie? Możemy zauważyć: Sztuka, ale jaka? Gdy jednak Ewa Elandt pisze o Barnesie, że: stosując różne środki styli­styczne, głównie satyrę i grote­skę ukazuje bankructwo wszel­kich dotychczasowych wartości, szczególnie zaś autorytetu religii (podkr. red.) — to już wiemy o co chodzi.

Historia księdza Flote i błazeńskiej wspólnoty — to histo­ria grupy ludzi, których autor przeciwstawił psychozie śmierci spowszedniałej za przyczyną za­razy, masochizmowi biczowni­ków, drapieżnej chciwości Kruków — tragarzy zwłok. Słusz­nie. Gdy jednak autor podpo­wiada, a reżyser realizuje scen­ki, w których Lefranc i Pellico „intensywnie kopulują z dziew­czynkami” (cytat z programu), a była zakonnica niecierpliwie czeka na gwałt, gdy sypią się ze sceny wulgarności, a śmiech staje się coraz bardziej rechotliwy — to już granice sztuki za­czynają się chwiać, rozpływać. Nie oburzamy się na dosadność w wyrażaniu swojej religijności przez człowieka średniowieczne­go. Gdy jednak dziś przywołuje się postacie Boga Ojca czy Ma­ryi jako żywych kukiełek z przyprawionymi czerwonymi nosami — to już mamy do czynie­nia ze świadomym szydzeniem z przekonań religijnych i po pro­stu ze szmirą.

Czerwone nosy wojują orę­żem śmiechu z chrześcijaństwem, Kościołem, katolicyzmem. Autor i reżyser myślą, że nas zarechoczą. Płonne to nadzieje.